ΚΑΜΠΙΑ ΓΚΑΖΟΝ / ΑΓΡΟΤΙΔΑ – Ο ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΓΚΑΖΟΝ

ΓΕΝΙΚΑ

Η αγρότιδα/καραφατμέ/κοφτοσκούληκο είναι ο σοβαρότερος εχθρός του χλοοτάπητα και οι ζημιές που προκαλεί είναι πολύ σοβαρές. Έχει δε τη δυνατότητα να καταστρέψει ολοκληρωτικά μεγάλες εκτάσεις χλοοτάπητα, ακόμα και σε διάστημα λίγων μόλις ημερών, εφόσον η ανάπτυξη & ο πολλαπλασιαμός της ευνοηθούν από καιρικές συνθήκες & θερμοκρασίες. Η επιστημονική ονομασία του εντόμου είναι Agrotis spp(γένος), της οικογένειας Noctuidae (ή Caradrinidae) και της τάξης Lepidoptera. Εκτός από τον χλοοτάπητα, προσβάλλει διάφορες καλλιέργειες πχ τεύτλα, αραβόσιτο, καπνό, πατάτα, ψυχανθή κ.α.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΕΝΤΟΜΟΥ

Τα στάδια από τα οποία διέρχεται το έντομο είναι 4: αυγό, προνύμφη (κάμπια), νύμφη (χρυσαλλίδα) και ακμαίο έντομο (πεταλούδα). Το στάδιο στο οποίο το έντομο είναι επιβλαβές είναι εκείνο της προνύμφης.
Έχει περισσότερες από 3 γενιές/έτος, κάτι που όμως εξαρτάται και από τις θερμοκρασίες και τις καιρικές συνθήκες (σε ευνοϊκές για την ανάπτυξή της συνθήκες, τα στάδια ολοκληρώνονται πιο γρήγορα, άρα αυξάνεται και ο αριθμός των γενεών/έτος).

Οι προνύμφες (κάμπιες) είναι άτριχες με μήκος 40-50 χιλιοστά, πράσινο χρωματισμό σε νεαρή ηλικία και γκριζοκάστανο αργότερα, με 3 επιμήκεις ραβδώσεις και κεφαλή χρώματος καστανού.
Τα ακμαία έντομα (πεταλούδες) έχουν μήκος περίπου 20 χιλιοστά, γκριζοκάστανο χρωματισμό και φέρουν στα φτερά τους νεφροειδή σημάδια.
Το έντομο εξαπλώνεται μέσω του ακμαίου, το οποίο πετάει σε κοντινές σχετικά αποστάσεις(πχ από γειτονικούς κήπους) και γεννάει αυγά, από όπου εξέρχονται εντός 5-7 ημερών οι προνύμφες. Εξάπλωση όμως του εντόμου γίνεται και μέσω εγκατάστασης μολυνσμένου με αυγά&νύμφες (χρυσαλλίδες) χλοοτάπητα.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Οι νεαρές προνύμφες (κάμπιες) τρέφονται με τα φύλλα, δημιουργώντας δυσδιάκριτα φαγώματα, τρύπες ή/και σχισίματα. Όσο μεγαλώνουν δύνανται να κόψουν τα μικρά φυτά στο λαιμό(σημείο μεταξύ ρίζας και βλαστού) ουσιαστικά νεκρώνοντάς τα έτσι, ειδικά στις ψυχρόφιλες ποικιλίες χλοοτάπητα. Οι μεγαλύτερης ηλικίας προνύμφες τρώνε ολοκληρωτικά τις ρίζες και τα φύλλα των φυτών.
Έτσι,στην αρχή τα συμπτώματα δεν είναι ευδιάκριτα και περιορίζονται τοπικά σε κιτρίνισμα του χλοοτάπητα, κυρίως στα σημεία που είναι αυξημένη η δραστηριότητα των προνυμφών. Όσο όμως μεγαλώνουν σε ηλικία οι προνύμφες και παράλληλα εκκολάπτονται όλο και περισσότερα αυγά – οπότε αυξάνεται και ο αριθμός τους – τόσο πιο εμφανή γίνονται τα σημάδια της προσβολής. Έτσι παρατηρούνται ξηράνσεις αρχικά περιορισμένες στα διάφορα σημεία που υπάρχουν μεγάλης ηλικίας προνύμφες, οι οποίες όμως προχωρούν ταχύτατα σε ολόκληρο τον χλοοτάπητα, αφού και οι υπόλοιπες προνύμφες μεγαλώνουν. Εντός 7-10 ημερών από τα αρχικά συμπτώματα είναι δυνατόν να επέλθει η καταστροφή ολόκληρου του χλοοτάπητα, εφόσον δεν γίνει κάποια ενέργεια για αντιμετώπιση του εντόμου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Για να επιτευχθεί η έγκαιρη διάγνωση της προσβολής, είναι απαραίτητο ο κήπος, στον οποίο υπάρχει ο χλοοτάπητας, να τελεί υπό την επίβλεψη / συντήρηση Γεωπόνου, ο οποίος θα γνωρίζει το ιστορικό του κήπου για τουλάχιστον 1 χρόνο πριν , καθώς τα αρχικά συμπτώματα εύκολα μπορούν να μπερδευτούν με προσβολή από μύκητες, τροφοπενίες(έλλειψη θρεπτικών συστατικών), αλατότητα στο νερό άρδευσης κλπ. Παράλληλα οι καλλιεργητικές επεμβάσεις που θα έχουν προηγηθεί(πχ σωστή λίπανση του χλοοτάπητα, αερισμός του χλοοτάπητα με εξαερωτήτρα κλπ), θα συμβάλουν σημαντικά στην μείωση της πιθανότητας προσβολής, οπότε παρόμοια συμπτώματα θα παραπέμπουν πλέον σε κάποια άλλη προσβολή/ασθένεια.
Παρατηρείται σε προσβολή γκαζόν από αγρότιδα να πετάνε πάνω από τον χλοοτάπητα πουλιά και σφήκες, κυρίως τις πρωινές ώρες, αναζητώντας κάμπιες, οι οποίες αποτελούν εκλεκτή τροφή για αυτές. Η ύπαρξη όμως πουλιών και σφηκών πάνω από χλοοτάπητα δεν αποτελεί και σίγουρη ένδειξη για ύπαρξη κάμπιας, καθώς μπορεί οι μεν σφήκες να αναζητούν νερό που υπάρχει πάνω στα φύλλα του χλοοτάπητα, ενώ τα πουλιά να αναζητούν άλλα έντομα για τροφή τους(πχ γεωσκώληκες, οι οποίοι είναι ωφέλιμοι για το έδαφος & τον αερισμό του).
Επίσης σε προσβολή από αγρότιδα παρατηρείται χώμα να εξέχει πάνω από το γκαζόν σε κάποια σημεία, εξαιτίας του γεγονότος ότι η κάμπια για να προστατευθεί εισέρχεται εντός του εδάφους, διώχνοντας χώμα προς τα πάνω. Και αυτό όμως δεν αποτελεί σίγουρη ένδειξη προσβολής από αγρότιδα, καθώς παρόμοια εικόνα μπορεί να παρουσιάζεται από δραστηριότητα γεωσκωλήκων ή/και μυρμηγκιών.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Λόγω της ύπαρξης πολλών γενεών ανα έτος, αλλά και της πιθανότητας προσβολών από γειτονικούς κήπους, η αντιμετώπιση της προσβολής από καραφατμέ δεν είναι μόνιμη, απαιτείται όμως συνεχής έλεγχος, παρακολούθηση και επεμβάσεις κάθε φορά που παρατηρείται προσβολή. Το μόνο θετικό είναι ότι η ενεργή δραστηριότητα της καραφατμέ δεν διαρκεί όλο το χρόνο, αλλά κυρίως μεταξύ των μηνών Μαρτίου και Οκτωβρίου(ανάλογα με την περιοχή, πχ αν ειναι παραθαλάσσια, τη θερμοκρασία & τις καιρικές συνθήκες εκείνης της χρονιάς)
Σαν 1ο στάδιο για την αποφυγή της προσβολής, και εφόσον κάτι τέτοιο είναι επιθυμητό, αντί για εδαφοκάλυψη με γκαζόν μπορεί να γίνει εδαφοκάλυψη με καλλωπιστικό τριφύλλι (διχόνδρα), το οποίο είναι και ανθεκτικό σε σκιερά σημεία. Η διχόνδρα δεν προσβάλλεται καθόλου από την καραφατμέ. Εφόσον όμως κάποιος θέλει γκαζόν, τότε μπορεί να γίνει σπορά με ποικιλίες γκαζόν που έχουν κάποια ανθεκτικότητα στην καραφατμέ(σε σχέση με τις υπόλοιπες ποικιλίες) και έχουν την δυνατότητα αναπλήρωσης των κενών που δημιουργούνται από την δραστηριότητα της κάμπιας, εφόσον η τελευταία είναι μικρή. Τέλος, σε περίπτωση που γίνει εγκατάσταση έτοιμου χλοοτάπητα, θα πρέπει να επιλέγονται αξιόπιστες εταιρείες και έλεγχος από Γεωπόνο, ώστε να μην είναι ήδη μολυνσμένος ο χλοοτάπητας με αυγά και νύμφες(οι τελευταίες έχουν καστονοκόκκινο χρωματισμό), τα οποία θα εκκολαφθούν και θα ξεκινήσουν ενεργή δραστηριότητα όταν επικρατήσουν οι κατάλληλες θερμοκρασίες.
Εφόσον υπάρχει ήδη εγκατεστημένο γκαζόν, οι ενέργειες που μπορούν να γίνουν χωρίζονται σε προληπτικές(πριν να υπάρξει προσβολή) και θεραπευτικές(μετά την παρατήρηση προσβολής). Στις προληπτικές υπάγονται η φροντίδα του γκαζόν με καλλιεργητικές ενέργειες, όπως η σωστή λίπανση, το σωστό ύψος κουρέματος του γκαζόν/εποχή, ο εξαερισμός του γκαζόν , καθώς και η χρήση κάποιων βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Στις θεραπευτικές ενέργειες, είναι μονόδρομος η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, είτε βιολογικών, είτε χημικών. Αρκετά από τα χημικά φυτοφάρμακα που έχουν έγκριση για αγρότιδα (όχι όμως για καλλωπιστικούς κήπους, αλλά για αγροτικές περιοχές) έχει παρατηρηθεί δυστυχώς να χρησιμοποιούνται σε κατοικημένες περιοχές, με περισσότερες των επιτρεπτών επεμβάσεων ανά έτος, και με άγνωστα ως τώρα αποτελέσματα για την ανθρώπινη υγεία.
Είτε βιολογικό όμως, είτε χημικό είναι κάποιο φυτοπροστατευτικό σκεύασμα, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από οποιονδήποτε άλλον, εκτός από Γεωπόνο, ο οποίος θα έχει και την πλήρη ευθύνη, τόσο της αντιμετώπισης του εντόμου, όσο και της επίδρασής του στην υγεία των ανθρώπων, των οποίων έχει αναλάβει την επίβλεψη / συντήρηση του κήπου τους.

                                                                 Τσακας Σωτηριος